Četvrti Beogradski festival evropske književnosti svečano se otvara sutra u 19 časova u Domu omladine Beograda izložbom radova Branka Đukića Mixed Media. Ovaj prestižni književni koji organizuje Izdavačka kuća Arhipelag, u saradnji sa Domom omladine Beograda, traje od 23. do 26. juna.
Četvrti Beogradski festival evropske književnosti donosi četiri celovečernja multimedijalna književna programa: sedam čitanja, četiri projekcije filmova, panel o statusu savremene kulture i izložbu grafika.
Ovogodišnji Beogradski festival evropske književnosti obeležiće francuska književnica Florans Noavil, najprevođeniji slovenački pisac Drago Jančar, nemački romansijer i esejista Jozef Haslinger, romanopisac i pripovedač iz Luksemburga Gi Helminger. Zajedno sa ovim poznatim evropskim piscima, na Festivalu će učestvovati i domaći pisci Ana Ristović i Nemanja Rotar.
Na 4. Beogradskom festivalu evropske književnosti nova knjiga pesama Ane Ristović Čistina doživeće festivalsku premijeru u četvrtak 25. juna u 19 časova, dok će narednog dana biti predstavljeno drugo izdanje romansirane biografije Miroslava Antića čiji je autor Nemanja Rotar.
Učesnici Festivala su neki od najznačajnijih savremenih evropskih pisaca. Osim kao romansijeri, ovu pisci su poznati i kao pronicljivi i uticajni kritičari savremenih kulturnih, društvenih i političkih tokova. Prepoznat kao politički angažovan i socijalno provokativan pisac, Jozef Haslinger je pre nekoliko godina uzburkao evropsku javnost romanom Bal u operi u kome govori o izazovima terorizma u savremenom svetu. Eseji Draga Jančara, koji je nedavno dobio Nagradu za najbolju knjigu objavljenu na francuskom jeziku u 2014. godini, predstavljaju uzbudljivo svedočanstvo o evropskim izazovima. Osim što je romansijerka i autorka Singerove biografije, Florans Noavil je jedan od najuticajnijih francuskih književnih kritičara, a francusku i evropsku javnost je uzbudila i njena knjiga o aktuelnoj ekonomskoj krizi Završila sam ekonomiju, izvinjavam se zbog toga.
– Književnost svakako više nema ulogu kakvu je imala osamdesetih godina. Tada je književnost, kao i film ili pozorište, delovala emancipatorski, oslobađajuće. Književnost, verujem, i danas može tako da funkcioniše, ali bojim se da se lako oslobađa takve mogućnosti povlačeći se pred teškom realnošću u azil estetike umesto da bude istinska intervencija u svesti društva o položaju pojedinca – kaže pred dolazak na 4. Beogradski festival evropske književnosti Drago Jančar koji je upravo ovih dana dobio još jedno veliko evropsko priznanje – Nagradu Državljanin Evrope 2015. koju dodeljuje Evropski parlament.
Poznati nemački pisac i predsednik Nemačkog PEN Jozef Haslinger povodom učešća na Festivalu kaže:
– Književnost je uzbudljiv vid komunikacije, možda i uzbudljivija nego sam film, jer je uverljivija i dugoročnija. U bioskopu ste možda dva ili tri sata, a na kraju se neko pitanje često i ne reši. Knjiga deluje na vas čitav dan, često i nedeljama pošto ste je pročitali. Kada pisac zna kako da pokrene slike u glavi svojih čitalaca, književnost postaje možda najmoćniji medij koji je ikada postojao.
Novi sadržaj u programuj Beogradskog festivala evropske književnosti jeste panel o važnim pitanjima savremene kulture. Tema ovogodišnjeg panela je Kraj kulture, kultura kraja. Neposredan povod za ovaj razgovor o marginalizaciji savremene kulture kao osnovi tabloidizacije društva jeste kapitalna i testamentarna knjiga Erika Hobsbauma Kraj kulture. Sagovornici u panelu Kraj kulture, kultura kraja su reditelj Nebojša Bradić, istoričar Predrag J. Marković i pisac i izdavač Gojko Božović, dok je moderator panela Marija Nenezić.
Poseban deo 4. Beogradskog festivala evropske književnosti predstavlja retrospektiva savremenih filmova nastalih po delima savremene književnosti. Retrospektiva Književnost na filmu prikazuje dva domaća i dva strana filma. Dok domaći filmovi podsećaju na velike pisce koji se ostavili traga i u filmskoj umetnosti, dva strana filma, poljski i nemački, jesu iz novije produkcije i postigli su veliki uspeh na evropskim filmskim festivalima poslednjih godina.
Povodom 80 godina od rođenja Danila Kiša biće prikazana njegova najpoznatija TV drama Drveni sanduk Tomasa Vulfa. Na festivalu će biti prikazan i gotovo nepoznati celovečernji film čuvenog pesnika Miroslava Antića Doručak sa đavolom iz 1971. godine. Pored filma Pornografija u režiji Jana Jakuba Kolskog, koji je nastao po istoimenom romanu Vitolda Gombroviča, retrospektiva Književnost na filmu predstavlja i nemačko-austrijski film Voljene sestre, u režiji Dominika Grafa (iz 2014. godine), u kome se kao jedan od glavnih junaka pojavljuje klasik nemačke književnosti Fridrih Šiler.
Zamišljen kao nedelja vrhunske književnosti, Beogradski festival evropske književnosti odvija se pod motom: „Najbolje od svega. Najbolje za sve.“ Kako kažu organizatori, cilj Festivala jeste da se vrhunska književnost učini javnom vidljivom.
– Da bi danas knjige i književnost uopšte bili vidljivi, neophodno je osmišljavati nove forme i medije prezentacije književnosti, jer su se promenile okolnosti u kojima se knjige čitaju, a promenili su se i sami čitaoci. Književnost ne sme da odustane od svojih najvažnijih umeća i sposobnosti, ali i oni koji oblikuju javni prostor za književnost moraju da pronađu novu energiju i nove modele promocije čitanja i književnosti. Pokazalo se da je festival odličan model, jer on knjigama daje energiju događaja, usmerava javni fokus na njih i omogućava upotrebu novih medija i tehnologija. Danas umetničke filmove možemo da vidimo praktično samo na filmskim festivalima. Ne bih isključio da ćemo za neku godinu i autorsku književnost moći da vidimo samo na književnim festivalima. Ali festivali nam mogu pomoći i da sprečimo takav razvoj događaja – kaže uoči samog poečtka događaja Gojko Božović, umetnički direktor 4. Beogradskog festivala evropske književnosti.
Beogradski festival evropske književnosti je otvoreni i multimedijalni događaj u kome se književnost predstavlja kroz različite forme: od knjige i javnih čitanja, preko razgovora pisaca s publikom, do izložbi, retrospektiva savremenih igranih ili dokumentarnih filmova poteklih iz književnosti, kao i video prezentacija i drugih događaja.
Beogradski festival evropske književnosti održava se u Velikoj sali Doma omladine Beograda: svakog dana u 19 i u 20 časova su čitanja poznatih domaćih i stranih pisaca, a u 21 čas je besplatna projekcija filma iz festivalskog programa Književnost na filmu.
