Nagradu Miroslav Dereta za 2023. godinu dobio je Tihomir Stevanović za roman Trgovci solju.
Radnja romana Trgovci solju odvija se krajem 16. veka i bavi se položajem Srba koji se nalaze između čekića i nakovnja, u vreme ratova Osmanskog carstva sa Austrijom i Ugarskom.
Glavnog junaka ove pripovesti o istorijskom periodu važnom i tragičnom po srpski narod – Erodima, Tihomir Stevanović definiše više ezoterijskim kontekstom predanja evropske tajne istorije nego egzistencijalnim činjenicama. Samim tim Erodimova fluidnost i sveprisutnost otvara široke perspektive prikaza i tumačenja događaja vezanih za Banatski ustanak Srba i spaljivanje moštiju Svetog Save čime je Sinan Paša želeo da pobunjene Srbe kazni i ponizi.
Takođe, lucidno su prikazane sage na tadašnjoj evropskoj političkoj sceni, kao i pozadina Evrope tog doba prepune praznoverja, odmetnutih plemića i vojskovođa, ezoterije i mistike, somnabulne potrage za kamenom mudrosti i alhemijskim tajnama, čemu su pogotovo plemići bili skloni. Stevanović ne želi da ispiše političku istoriju jednog perioda, sukoba i ustanka. On svog književnog junaka vodi tajnim putevima dogovora zaraćenih strana ali i senkama događaja kojima Erodim prisustvuje iznoseći vlastite originalne sudove i zapažanja.
Ova složena i upečatljiva istorijska priča o stradanju, zahvaljujući veštini komponovanja i preciznom, negovanom jeziku, ali i ironijskom tonu koji sliku jednog surovog doba, prepunog jezivih zločina, uzdiže do univerzalne storije o ratu, motivima njegovih učesnika, te ishodima njihovih sudbina, čita se sa lakoćom.
